https://www.youtube.com/watch?v=_yo90mFEr3I
Türkiye’deki işletmelerin mali süreçlerini kökten değiştirecek, vergi denetimi alanında yapay zekânın gücünü kullanan yeni bir sistem hayata geçirildi: KURGAN. Tam adı “Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi” olan KURGAN, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından geliştirilen, işletmelerin tüm finansal işlemlerini anlık olarak analiz eden ve denetleyen, ileri teknoloji tabanlı bir mekanizmadır. Bu sistem, geleneksel denetim yöntemlerini geride bırakarak, mali işlemlerdeki riskleri, hataları ve usulsüzlükleri proaktif bir şekilde tespit etmeyi amaçlıyor. KURGAN’ın gelişiyle birlikte, vergi mevzuatına uyum ve şeffaflık, Türkiye’deki tüm mükellefler için bir zorunluluk haline gelmiş bulunuyor.
KURGAN: Vergi Kaybını Önlemede Yapay Zekâ Gücü
KURGAN, sadece bir raporlama aracı değil, aynı zamanda bir yapay zekâ uygulamasıdır. Klasik vergi denetimlerinde işlemler genellikle yıllar sonra geriye dönük incelenirken, KURGAN sistemi işlemler gerçekleştiği anda kontrol ve analiz yapma yeteneğine sahiptir.
KURGAN’ın Temel İşleyişi:
- Anlık İzleme: İşletmelerin kestiği e-faturalar, yaptıkları banka transferleri, tuttukları stok kayıtları ve sundukları beyannameler gibi tüm mali hareketler elektronik ortamda anlık olarak izlenir.
- Risk Analizi: Yapay zekâ, bu verileri sürekli tarayarak, olağan dışı, tutarsız veya yüksek riskli görünen işlemleri tespit eder ve bu işlemlere bir risk puanı atar.
- Hata Tespiti: Sistem, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belgelerin kullanımını, mali tablolar ile beyannameler arasındaki tutarsızlıkları ve sektörel ortalamalardan sapmaları anında belirler.
KURGAN’ın temel amacı, vergi kaybını kaynağında engellemek, sahte belge kullanımının önüne geçmek ve vergiye gönüllü uyumu en üst düzeye çıkarmaktır.
Sistemin Çözdüğü Kritik Sorunlar ve Kapsamı
KURGAN sistemi, Türkiye’deki tüm mükellefleri kapsamakla birlikte, özellikle KDV iadesi talebinde bulunan, yüksek işlem hacmine sahip veya geçmişte vergi usulsüzlüğü kaydı bulunan firmaları daha yakından izlemektedir. KURGAN’ın merceği altına aldığı ve çözmeyi hedeflediği kritik sorunlar şunlardır:
- Sahte Belge Kullanımının Anında Tespiti: Geleneksel denetimde zor olan sahte belgelerin kullanımını anında işaretleyerek müdahale edilmesini sağlar.
- Stok ve Kayıt Uyumsuzlukları: İşletmelerin beyan ettikleri stok kayıtları ile fiili durum arasındaki mantıksal ve sayısal farklılıkları ortaya çıkarır.
- Beyanname Tutarsızlıkları: Sunulan beyannameler ile şirketin mizanı ve gelir tablosu arasındaki çelişkileri otomatik olarak saptar.
- Sektörel Kıyaslama: Bir sektördeki normal kar/zarar oranlarından veya faaliyet göstergelerinden aşırı sapan işletmeleri riskli olarak işaretler.
KURGAN, klasik kuruluş analizini dijital ortama taşıyarak, denetim sürecini sürekli ve otomatize hale getirir.
KURGAN Vergi Denetim Süreci ve Riskli Olmanın Sonuçları
KURGAN’ın denetim süreci oldukça şeffaf ve kademeli ilerler:
- Tarama ve Risk Puanı: Sistem, tüm işlemleri tarar ve risk puanı hesaplar.
- İzaha Davet: Yüksek riskli işlemler tespit edildiğinde, mükellefe e-tebligat ile bildirim yapılır ve izah (açıklama) talep edilir.
- İnceleme: Mükellefin sunduğu belge ve açıklamalar yeterli görülmezse, dosya doğrudan Vergi Müfettişleri tarafından detaylı incelemeye sevk edilir.
Riskli Mükellef Olmanın Sonuçları:
KURGAN sisteminde riskli sayılmak, işletmeler için ağır sonuçlar doğurabilir. Yeterli açıklama yapılamaması durumunda, mükellefler 3 kata kadar vergi ziyaı cezası, ihtiyati haciz ve teminat yükümlülüğü gibi mali yaptırımlarla, hatta 3 ila 8 yıl arasında değişen hapis cezası riskiyle karşı karşıya kalabilir. Bu nedenle, işletmelerin tüm e-belge kayıtlarını (e-fatura, e-defter, e-arşiv) sürekli kontrol altında tutması ve mali müşavirleriyle tam uyumlu çalışması büyük önem taşımaktadır.
KURGAN Dönemine Hazırlık: e-Denetmen Çözümleri
KURGAN sistemiyle birlikte, vergi denetiminde artık “bilmiyordum” veya “yanlışlıkla oldu” gibi savunmaların geçerliliği kalmamıştır. İşletmelerin bu yeni döneme uyum sağlaması için Uyumsoft gibi teknoloji şirketleri, e-Denetmen gibi çözümler sunmaktadır. Bu tür çözümler, işletmelerin muhasebe kayıtlarını sürekli kontrol ederek, KURGAN’ın tespit edeceği riskleri önceden belirlemekte ve mükelleflerin şeffaf bir denetim sürecine hazır olmasını sağlamaktadır. KURGAN, yapay zekânın maliye alanında bir zorunluluk haline geldiğini kanıtlamaktadır.
